Doğu Türkistan Bülteni Haber Ajansı Doğu Türkistan Haberleri, Türkistan İslam Partisi, Doğu Türkistan STK'lar Birliği, Dünya Uygur Kurultayı, Doğu Türkistan Alimleri Ulemaları Birliği,Doğu Türkistan Maarif Derneği, Doğu Türkistan Sürgün Hükümeti, East Turkestan News, Turkestan Islamic Party, East Turkestan NGOs Union, World Uyghur Congress, East Turkestan Scholars Ulema Union,East Turkestan Education Association, East Turkestan Government in Exile
İlgili Makaleler
Çin buna yeniden eğitim diyor, ancak Uygur Müslümanlar ‘dayanılmaz vahşet’ diyor.
Uygur Türkleri, kökleri Çin’in işgal ettiği Doğu Türkistan’ın şehirlerinde, yaşayan Orta Asya’da binlerce yıl öncesine dayanan Müslümanlar. Çin nüfusunun yüzde 1’inden daha az nüfusları var. Ancak yaşadığımız asrın en kötü insan hakları krizlerinden birini yaşıyorlar. ABD’li Nick Schifrin, Komünist Çin’in bu dini ve kültürel azınlığa nasıl zulmettiğini rapor ediyor.
Nick Schifrin Raporunda; Bu günümüzde, ABD’nin zamanın en kötü insan hakları krizinden biri diye isimlendirdiği “Çin, Şiddeti ve Nazi Kampları” ile yazı dizimizi sürdürüyoruz.
Komünist Çin, uzun zamandır insanlara dinlerine göre zulmetti. Ancak ABD, uluslararası gruplar ve Uygurlar bunun farklı olduğunu söylüyor. Çin’i Uygurları kamplara atmak, dinlerini ve tüm kültürlerini hedef almakla suçluyorlar.
Pulitzer Merkezinin desteğiyle Nick Schifrin, birçok Uygur’ın kaçtığı bir şehirden İstanbul’a geçtiğini bildirdi.
Nick Schifrin: İstanbul, Çin’in Xinjiang kentine 2,500 km uzaklıktadır. Burada yaşayan Müslüman Uygurlar özgürdür, ancak zihinleri hala hapsedilmektedir.
Gülbahar Jalilova (Çevirmen aracılığıyla):Bunun 21. yüzyılda gerçekleşebileceğini asla hayal etmemiştim: masum insanlar ellerinde kelepçelere, kafalarının üzerinde siyah kar maskelerine hapis oldular.
Nick Schifrin: Gülbahar Jalilova küçük bir dairede yalnız yaşıyor. İki yıl önce Çin’in gözaltına aldığı yaraları iyileşti, ancak kamptaki kötü hatıraları silinemedi.
Gülbahar Jalilova : Onları, 14 yaşındaki kızları 80 yaşındaki kadınları gördüm. Sorgu için onları alıyorlardı. Geri döndüklerinde vücutları yaralar içindeydi, başları şişmişti. Üç ay sonra kafama siyah bir başlık koydular ve benide götürdüler.
Nick Schifrin:Hala üzülüyor musun? Düşüncelerini bize anlatırmısın ?
Gülbahar Jalilova :Şu an orada, hücrede olduğumu hissediyorum. Bunu yaşadığım sürece asla unutmayacağım. Hayatımı mahvettiler.
Nick Schifrin: Abdulsalam Muhammed isimli Uygur burada Boğaz’ın kıyısında yaşıyor. Kendisi tarafından empoze edilen sürgünde yaşamak için konuştuğumuz her Uygur, Çin hükümetinden eve gidemeyecek kadar korkuyorlar.
Bizim için gözaltı merkezinin nasıl olduğunu açıklayabilir misiniz?
Abdulsalam Muhammed (çevirmen aracılığıyla): Herkesi oraya getirdiler çünkü bizi şüpheli olarak çağırdılar. İçinde çıkılamaz büyük bir baskı var. Her gün, bize biraz ekmek ve su atarlardı, böylece ölmemeliydik ve her gün, 15 veya 20 kişiyi dayanılmaz vahşetle sorguya çekeceklerdi.
Biz özgürlüğünü yitirmiş bir insanız. Onların hedefi olduk, çünkü din üzerinde çalıştık ve toplumumuzu etkiledik. Bizi hapse tıktılar. Sonra bizi bir kampa götürdükten sonra, yanlış bir şey yapmadığımızı, sadece bizi eğittiklerini söylerlerdi.
Nick Schifrin: Çinliler, onlara Çince ve mesleki beceriler öğreterek Uygurları yeniden yönlendirdiklerini söylüyor. Çin, Bu durumu medyadaki bir kaç video ile anlatmaya çalışıyor. Görüştüğümüz tutuklular ve uluslararası araştırmacılar, sahnedeki ve senaryodaki adıyla, gerçekte ne olduğunu bilen ve yaşayan bir cephe.
Yapım aşamasında olan bir kampın var olduğu tek videoda görüldüğü gibi, girişin demir bir kapısı, pencereleri çubuk var ve hücreler hapishaneye benziyor. Ve bu drone ile çekilmiş video’nun ABD orijinal olduğuna inanıyor. Kafaları traş edilmiş mavi giyimli mahkumlar gözü kapalı tutuluyor ve her mahkumun başına bir polis memuru dikilmiş.
Muhammed, Çin’in yeniden eğitim için okul dediği kampların, aslında beyin yıkama için hapishane olduğunu söylüyor.
Abdulsalam Muhammed: Bir günde öğretecekleri 10 saatlik ders, bir sonraki öğretilenle aynı 10 saat idi. Amaç zihinlerimizi, inancımızı, inançlarımızı değiştirmekti. Bizi dinimizden vazgeçmeye zorlayan bir komploydu bu.
Nick Schifrin: Çinliler bazı Müslüman Uygurlara aşırılık yanlısı ve terörist diyorlar. 2009’da, Sincan’ın başkentinde Uygurlar isyan etti. Neredeyse 200 kişi öldü ve yüzlerce kişi de yaralandı, çoğunlukla Han Çinlileri ülkenin yüzde 90’ını temsil eden etnik bir grup.
Uygur militanlar, iki kişiyi öldüren Tiananmen Meydanı’ndaki 2013 saldırısı ve 30’dan fazla insanın öldürüldüğü 2014 bıçaklı saldırısı için kadın ve erkek Uygur müslümanlarını suçluyor. Bu saldırılar 20. yüzyılın başlarında bağımsızlık ilan eden Doğu Türkistan’ı arayan Uygurlar tarafından yapıldığı Çin tarafından iddia ediliyor.
Çin, MÖ 60’tan beri Doğu Türkistan’ın yönetiğini ve Dışişleri Bakanı Wang Yi’nin Çin’in ayrılıkçılarla mücadele ettiğini söylüyor.
Wang Yi (tercüman aracılığıyla): Eğitim ve öğretim merkezleri, insanlara kendilerini aşırılıkçılık ve terörizm etkisinden kurtarmaları ve mesleki beceriler edinmeleri için yardımcı olan okullardır. Merkezler korkunç toplama kamplarından başka bir şeydir.
Nick Schifrin: Ancak Doğu Türkistan ve komşu ülkelerde yaşayanlar, Çin’in İslam’a karşı bir kampanya başlattığını söylüyor. Hükümet en az bir düzine camiyi kısmen ya da tamamen tahrip etti.
Uygurlar, Çinlilerin sadece dinlerini hedef aldıklarını söylüyorlar. İstanbul’da Uygurlar, Çin’in Uygurca dilini ve tüm Uygur kültürünü nasıl suçladığını açıklar. Uluslararası araştırmacılar bu kampanyaya kültürel soykırım çağrısında bulundular.
Çin Uygur müziğini bile yasakladı. Yusup Sulayman, kaybedilen bir kültürü ve susturulmuş insanları anlatıyor.
Yusup Süleyman (tercüman aracılığıyla): Ünlü sanatçılarımızı, bestecimizi ve şarkı sözü yazarlarımızı herkesten önce yok ediyorlar. Entelektüellerimizi gözden kaçırıyorlar. Yakmak istediklerini yaktılar ve yıkamak istediklerini temizlediler.
Nick Schifrin: Bize kampa götürülen ve kaybolan tüm aile üyelerinin fotoğraflarını verdi. İki yıldan uzun bir süredir hiçbirinden haber almadı.
Yusup Süleyman: Mutlak en kötü şey, ölü ya da diri olup olmadıklarını bilmememdir. İletişimimiz tamamen kesildi.
Nick Schifrin: Uygur kültürüne yapılan saldırılar kıyafetlere ve muhafazakar bir Müslüman kültürünün çekirdeğine uzanıyor.
En son ne zaman karınızla konuşabildiniz?
Yasin Zunun, buraya işini büyütmeyi ve karısını ve kızını getirmeyi umarak geldi. Ancak ayrılır ayrılmaz hükümetin onları kaçırdığını ve kampa attığını söylüyor. Bu 3 yıldan daha önceydi.
Yasin Zunun (tercüman aracılığıyla): Biz birbirimizin hayatıydık. Karım ve çocuklarım dışında hiçbir şey hissetmiyorum. Sabah 2’de uyandığım zaman bile, videolarını bulabilecek miyim diye bakmak için telefonumu kontrol ediyorum.
Nick Schifrin: Bir gece bir şey buldu. Çinli bir okulda oğlunun internetde fotoğraflarını gördü. Geleneksel Uygur kıyafetleri yerine Han Çin kostümü giymiş. Ve geleneksel Çin makyajı ve kıyafetleri giyen karısının ve diğer Uygur kadınlarının bir videosu. Bu onun karısı. Ona kurbanın giysilerini giymek zorunda kalan bir koyun diyor.
Yasin Zunun: Bizi kendi kültürümüzden mahrum bırakmaya çalışıyorlar ve kadınlarımızı hedef alıyor ve onlara saldırıyorlar. Bu tür bir utançtan acı çekmek yerine, sadece ölmek ve her şeyle bitmek istedim. Kadınımı koruyamazsam, kendime nasıl erkek diyebilirim?
Nick Schifrin: Abliz Ablikim, birçok Uygur erkek ailesini Çin hükümetinden korumak için güçsüz olduğunu söyledi.
Han Çinlilerinin temel olarak ailenizin bir üyesi olarak nasıl ortaya çıktığını söyler misiniz?
Abliz Ablikim (çevirmen aracılığıyla): Hükümet, erkeklerin, kadınların, çocukların ve yaşlıların çoğunu kilitlemeye başladığından beri geride kaldı. Hükümet bu hanelerde neler olduğunu her şeyimizi öğrenmek için yetkililer gönderdi. Birini amcamın evine yolladılar.
Nick Schifrin: Ablikim telefonunu çıkardı ve grenli bir fotoğrafını açıyor, Uygur kıyafetlerinde teyzesini, bebek kuzenini tutan Uygur kıyafetlerini amcasını ve sonra da ailenin bir üyesi gibi poz veren Han Çinli bir adamı açıyor. Ama o ailenin bir üyesi değil.
Bu Han Çinlisinin ailenin içine girmesi için baskı zorlama yapıldı mı?
Abliz Ablikim: Zorlandı tabi ki, Zorlama ve baskı olmasaydı orada yaşayamazdı.
Nick Schifrin: Devlet medyası, Uygur ailelerine yerleştirilen Han Çiniyle ilgili hikayeler yayınlar ve programı United As One Family (Kardeş Aile) olarak adlandırır; Hükümet tarafından 1.1 milyon Han Çinli, Müslümanların evlerine gönderildi.
Sizce, Çin hükümeti bunu neden yapıyor?
Abliz Ablikim: Uygurları suçlu olarak adlandırıyorlar. Onlara suçun ne olduğunu sorarsak açıkça derler: Uygur değil misiniz? Bu yeterince suçtur.
Nick Schifrin: Sincan’ın başkentinde, büyük bir Mao heykeli kentin üzerinde durur. Çin genelindeki çok sayıda röportajda aynı şeyi duyduk: Çin terörle ve sahte haberlerle mücadele ediyor.
Su Ge, eski bir büyükelçi ve Çin Dışişleri Bakanlığı’nın düşünce kuruluşlarından birinin eski başkanı.
Su Ge: Çin ve ABD, aşırılık yanlıları için aynı hissettiğimizi düşünüyorum. Ayrıca bu terörizm tehlikesi var. Radikalizmi ortadan kaldırmanın en iyi yolu, eğitim sağlamak, kalkınma sağlamaktır.
Nick Schifrin: Sadece teröristlerin veya şüpheli teröristlerin değil, tüm ailelerin ve tüm şehirlerin kitlesel büyük ölçekte hapis davaları var.
Su Ge: Bizim için, bu sadece biri bunun hakkında bir hikaye yazmaya çalışıyor.
Nick Schifrin: Yani kurgu olduklarını mı düşünüyorsun?
Su Ge: Evet. Fakat şunu söyleyebilirim ki, eğer sadece bazı nedenlerle, bir şekilde ödenen insanlarla röportaj yapmış olsaydınız…
Nick Schifrin: Bu hikayeleri anlatmaları için para ödendiğini düşünüyor musunuz?
Su Ge: Bilmiyorum. Sadece gelir kaynağı olması gerektiğini söylüyorum. Onlara, teröristler tarafından kaç polisin yaralandığını soruyorsunuz?
Nick Schifrin: Ancak teröristleri takip etmek adına uluslararası araştırmacılar Çin’in Sincan’ı açık hava hapishanesine dönüştürdüğünü söylüyor.
Yerel sakinler, polisin tüm Uygurları yakından takip ettiğini, nereye gittiklerini sorguladığını, birkaç metrede bir belgelerini kontrol ettiğini ve zorla DNA örnekleri topladığını söylüyor.
Ve araştırmacılar, Doğu Türkistan’da en az 85 kamp ve muhtemelen çok daha fazlasını tespit ediyor. Hepsi yakın zamanda inşa edildi. Ağustos 2016’da çorak bir alan, bir yıl içinde araştırmacıların söyledikleri eski bir okulun barikatlı ve dikenli telli bir kampa dönüştüğü.
Sadece altı mil uzaklıktaki araştırmacılar, 2017’nin başlarında başka bir kampın kurulmaya başladığını söylüyorlar. 2018 sonunda, barikatlar, gözetleme kuleleri ve dikenli tel muhafazalar ve bir milyon metrekareden fazla bina vardı. ABD, bir milyondan fazla Uygur’un Çin tarafından gözaltına alındığını söylüyor.
İstanbul’un eteklerinde, Uygurlar kimliklerini korumak ve korumak için kendi binalarını yapıyorlar. Uygurca dilinin ve tarihinin içinde yüzlerce Uygur çocuğun yetiştirildiği ve eğitildiği bir okul.
Çocuklar iyi, çünkü hatıraları oluşmuyor. Ancak yetişkinler unutmak için mesafeye bakar, dener, ama başarısız olur.
Aqil Shamsky İngilizce öğretmenidir.
Aqil Shamsky: İlk önce annem tutuklandı. Ve üç ay sonra annemin, ölü, cesedini bize getirdiler. Annem çok sağlıklıydı, evde yanımızdaydı ama üç ay sonra öldürüldü.
Nick Schifrin: Burada yetişkinlerin hikayelerini paylaşmalarını istemeden dolaşması imkansız.
Böylece beş tanesini topladık.
Halen Sincan’daki kampta bulunan ailenizden birden fazla üyeniz varsa, elinizi kaldırabilir misiniz?
Sirajidin Abdukadir, Çin pasaportunu almakla tehdit ettikten sonra Doğu Türkistan’dan kaçtı. Bugün bir okulda güvenlik görevlisi olarak çalışıyor. Üç yıl önce onları terk ettiğinden beri ailesinden haber alamıyor.
Sirajidin Abdukadir: Çocuklarıma veda ettim ve tekrar görüşeceğiz. Onlara söylemem gereken tek şey bu.
Bunun olacağını asla düşünmedim. Ben burada güvenlikteyim. Yemeklerimi sağlıyorlar. Bu yaştan sonra başka hiçbir şey yapamam. Tanrı bana böyle verdi. İnanılmaz derecede yalnızım.
Nick Schifrin: Buradaki herkes, hem Tursun Yasin’in erkek kardeşi, 42 yaşındaki Abdugeni Musa’nın kızı hem de diğer çocukları gibi ailecek hepsi tutuklanma ve kam hikayelerine sahip. Ablet Tursun bir ayını kampta geçirdi.
72 yaşındaki Amina Emet de aile reisinin annesi.
Çocuklarının nerede olduğunu biliyor musun?
Amina Emet (tercüman aracılığıyla): Bilmiyorum. Her gün her türlü haberi arıyorum.
Nick Schifrin: Çinliler kampları kapattıklarını ve Uygurların eve döndüklerini söylüyor. Fakat buradaki herkes aile üyelerinin hala kayıp olduğunu söylüyor. Emet’in 19 çocuğu, torunları ve eşleri hala kayıp.
Amina Emet: Allah’ın bizi Çinlilerden kurtarmasını diliyorum. Uygurlar direnemeyecek kadar zayıflar. Uygur halkı kalmadı, vatanımızda kimse kalmadı.
En büyük oğlum yıllar önce vefat etti. Temel olarak iki çocuğunu da kendim büyüttüm. Fakat onlar bile alındı.
Aqil Shamsky: Şimdi, her Uygur, hapishanenin içinde veya hapishanenin dışında olduğu gibi, aynı şeyi hissediyor, dünyadan kaybolma ve kaçırılma korkusu.
Nick Schifrin: Birkaç mil ötede, Gülbahar Jalilova’nın aklı halen gözaltında.
Gülbahar Jalilova (Çevirmen aracılığıyla): Ben çay içiyorum. Ekmek yiyorum Ama bu çaresiz insanlar umutsuz. Onlar yemek için yeterli değil. Hepsini gözlerimin önünde görüyorum, sanki hala kendimi kamptaymış gibi hissediyorum.
Nick Schifrin: Serbest bırakıldıktan sonra, Çin’in işgal ettiği Doğu Türkistan kentindeki on binlerce hücrenin yalnızca biri olan hücresindeki insanların tüm isimlerini yazdı.
Doğu Türkistan Bülteni / HABER AJANSI
